Behawioryzm - behaviourism
(z ang. behaviour – zachowanie się); kierunek w psychologii oparty na pragmatyzmie, głoszący, że przedmiotem badań psychologicznych może być tylko dostrzegalne zachowanie się ludzi i zwierząt, nie zaś niedostępne dla obserwatora zjawiska psychiczne.
Kierunek ten, choć nie ignoruje czynników wrodzonych, interesuje się przede wszystkim procesem pośredniczącym między reakcjami jednostki a liczbą różnorodnych bodźców, na których działanie jednostka jest wystawiona. Zachowanie człowieka można wyjaśnić i kierować nim jedynie przez manipulowanie środowiskiem zewnętrznym (układem bodźców), gdyż człowiek działa w myśl koncepcji: bodziec – reakcja (S–R; stimulus – response). Oznacza to, że środowisko jest układem aktywnym, człowiek zaś układem reaktywnym, którym nie kierują wewnętrzne motywy i dążenia. Behawioryzm jest krytykowany przez wielu psychologów. Nie negują oni oczywistej prawdy, że środowisko modeluje ludzkie reakcje a uważają, że w miarę intelektualnego i emocjonalnego rozwoju, samowychowanie i samokontrola mogą odgrywać większą rolę niż sterowanie zewnętrzne.
|